Jest szansa, jeśli dobrze wykorzystamy środki z KPO

Jest szansa, jeśli dobrze wykorzystamy środki z KPO Polska stoi przed historyczną szansą zmniejszenia deficytu budżetowego bez konieczności cięcia wydatków socjalnych. Kluczem jest efektywne wykorzystanie funduszy z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) i innych programów unijnych. Jak to zrobić?

1. Polska ma problem: wysoki deficyt i rosnące wydatki W 2024 roku deficyt budżetowy Polski wyniósł 6,6% PKB – jeden z najwyższych w Unii Europejskiej. Rząd stoi przed wyzwaniem zmniejszenia deficytu do 3% PKB do 2027 roku, aby uniknąć sankcji ze strony UE. Jednocześnie wydatki na programy socjalne (np. 13. i 14. emerytura) oraz obronność (4% PKB) utrudniają szybką redukcję deficytu. Rozwiązanie? Wykorzystanie środków z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) oraz funduszy spójności UE do finansowania inwestycji publicznych, które dotychczas obciążały budżet państwa. Dzięki temu Polska może zmniejszyć deficyt bez konieczności cięcia wydatków socjalnych. 2. Jak KPO może pomóc zmniejszyć deficyt? a) Finansowanie inwestycji zamiast z budżetu Polska może przenieść część wydatków inwestycyjnych (np. na infrastrukturę, zdrowie, edukację) z budżetu państwa na środki z KPO i funduszy UE. Przykłady: Modernizacja kolei (np. linie Warszawa–Łódź, Kraków–Katowice): 70–80% kosztów pokrywają fundusze UE (np. z programu Connecting Europe Facility). To oznacza oszczędności dla budżetu na poziomie 5 mld zł rocznie. Cyfryzacja służby zdrowia (e-Recepta, telemedycyna): 80% kosztów finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego+ (EFS+). Dzięki temu budżet państwa oszczędza 3 mld zł rocznie. Termomodernizacja budynków publicznych (szpitale, szkoły, urzędy): do 70% kosztów pokrywa Fundusz Modernizacyjny UE, co przynosi oszczędności ~1 mld zł rocznie. Efekt? Zmniejszenie wydatków budżetowych o 10–15 mld zł rocznie, co obniża deficyt o 0,5–0,7% PKB. b) Stymulowanie wzrostu gospodarczego Środki z KPO mogą wspierać przedsiębiorstwa i innowacje, co przyczyni się do wzrostu PKB i wyższych wpływów podatkowych. Przykłady: Dotacje dla MŚP (np. na automatyzację, ekologię, badania i rozwój) z Funduszu Spójności i Horyzont Europa. Efekt: Wzrost PKB o 0,3–0,5% rocznie → wyższe wpływy podatkowe (VAT, CIT, PIT) o 5–8 mld zł rocznie. Rozwój regionów (np. drogi, szpitale, szkoły) z Programów Regionalnych 2021–2027. Efekt: Przeniesienie ciężaru inwestycji z budżetu państwa na samorządy i fundusze UE → oszczędności budżetowe na poziomie 2–3 mld zł rocznie. Efekt? Wzrost wpływów podatkowych o 5–10 mld zł rocznie, co obniża deficyt o kolejne 0,2–0,4% PKB. c) Poprawa efektywności wydatków publicznych KPO może sfinansować cyfryzację administracji i poprawę efektywności wydatków, co przyniesie dodatkowe oszczędności: e-Urząd (cyfryzacja usług publicznych): 90% kosztów pokryte z Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Efekt: Oszczędności dzięki eliminacji marnotrawstwa – 2–4 mld zł rocznie.

Systemy AI do analizy wydatków (np. wykrywanie nadużyć w ZUS, KRUS): finansowane z EFS+. Efekt: Niższe koszty administracji – 1–2 mld zł rocznie. Efekt? Oszczędności budżetowe na poziomie 3–6 mld zł rocznie, co obniża deficyt o 0,1–0,3% PKB. Systemy AI do analizy wydatków (np. wykrywanie nadużyć w ZUS, KRUS): finansowane z EFS+. 3. Przykłady konkretnych działań (2024–2025) DziałanieŹródło finansowania (UE)Oszczędności dla budżetuEfekt dla deficytuModernizacja koleiKPO, CEF~5 mld zł/rokObniżka deficytu o ~0,2% PKBCyfryzacja służby zdrowiaEFS+~3 mld zł/rokObniżka deficytu o ~0,1% PKBWsparcie dla MŚPFundusz Spójności, Horyzont Europa+5–8 mld zł (wyższe wpływy podatkowe)Obniżka deficytu o ~0,3% PKBTermomodernizacja budynków publicznychFundusz Modernizacyjny~1 mld zł/rokObniżka deficytu o ~0,05% PKBRazem~14–17 mld zł/rokObniżka deficytu o ~0,65–0,8% PKB 4. Wnioski: Szansa na redukcję deficytu bez cięć socjalnych Polska ma realną szansę zmniejszyć deficyt budżetowy o 0,5–1% PKB rocznie (czyli 10–20 mld zł) bez konieczności cięcia wydatków socjalnych, jeśli skutecznie wykorzysta środki z KPO. Kluczowe działania to: Finansowanie inwestycji z UE (zamiast z budżetu). Stymulowanie wzrostu gospodarczego (wyższe wpływy podatkowe). Poprawa efektywności wydatków (cyfryzacja, oszczędności energetyczne).

Wyzwania? Szybkie wchłanianie funduszy UE (Polska ma jeden z najniższych wskaźników absorpcji w UE – tylko ~60% środków wykorzystanych do 2025). Koordynacja między resortami (np. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwo Finansów). Monitoring efektywności projektów, aby unikać nadużyć i opóźnień. Podsumowanie: Polska stoi przed historyczną szansą – jeśli dobrze wykorzysta środki z KPO, może zmniejszyć deficyt bez cięcia wydatków socjalnych i przyspieszyć wzrost gospodarczy. Kluczem jest skuteczna absorpcja funduszy i efektywne zarządzanie projektami. Czy uda się to osiągnąć? Czas pokaże, ale potencjał jest ogromny.